Gå rett til innhold

Alunskiferkart

Alunskifer er ein svartskifer som inneheld mykje uran/radium. I Noreg er alunskifer den klart mest radonfarlege bergarten.

Sist oppdatert: 17. januar 2024 10:36

Der det finst alunskifer, blir kommunen tilrådd å ta omsyn til radon i planarbeidet. Alunskifer finst i fylka Oslo, Akershus, Buskerud og Telemark.

Tal frå Strålevernet si kartlegging av ca. 29 000 bustadar i 114 kommunar i 2000/01
Radonnivå (Bq/m³) 
 
Bustadar over gitt radonnivå (%) 
 Heile landet På alunskifer 
 > 100 24 66
 > 200 9 46
 > 10000,610
 > 20000,24

Innhaldet av uran/radium i alunskifer varierer (sjå tabell under). Ulike alunskiferområde vil derfor i varierande grad vere utsette for radon, og karta tar ikkje omsyn til denne variasjonen. Karta viser også berre kor alunskiferen finst som fast fjell nær overflata.

Alunskifer finst også i djupare lag dekt av andre typar bergartar. Dessutan finst det område utanfor den avmerkte alunskiferen på kartet der fragment av alunskifer er blitt transportert og inkorporert i lausmassar og jord gjennom naturlege prosessar, særleg erosjon under og etter siste istid. Dette kan gjere det nødvendig å utvide området der ein bør ta omsyn til alunskifer og radon utover det området som er avmerkt på alunskiferkarta.

Bergart  Aktivitetskonsentrasjon av 
radium-226 (Bq/kg)  
Normal granitt20-120
Uranrik granitt100-600
Gneis20-100 
Dioritt 1-10
Sandstein 5-60
Kalkstein 5-20
Skifer 10-120
 Alunskifer fra:
 - midtre kambrium120-600
 - øvre kambrium – nedre ordovicium600-5000
Alunskiferrik jord100-2000
Morenejord 20-80 
Leire 20-120
Sand og silt5-25

 
Alunskifer har også andre strålevern- og miljømessige utfordringar, og ved utgraving vil alunskifer i mange tilfelle bli rekna som radioaktivt avfall, sjå sida vår om Potensielt syredannende bergarter.

Meir informasjon

Norges geologiske undersøkelse (NGU) og DSA har gitt ut alunskiferkart: